Dondurma veya pasta yedikten sonra her zaman bitkin ve yorgun mu hissediyorsunuz? Şeker yedikten sonra yorgun hissetmenizin arkasındaki nedenler nelerdir? Hepimiz tatlıları çok severiz ve genellikle tat tomurcuklarımızı mutlu etmek için yeriz. Bazen tatlı krizine gireriz ve başka hiç bir yiyecek bu isteğimizi bastıramaz. Yediğimiz zaman ise çok mutlu oluruz. Ancak tatlı yemek bazı kişilerde ters etkilere neden olabilir. Şeker yedikten sonra oluşan bu yorgunluk hissinin nedenlerinden bazıları aşağıda verilmiştir.
Altta Yatan Nedenler:
*Homeostaz:
Şekerin vücuda anında enerji sağladığı ile ilgili bir efsane vardır. Gerçek şu ki; bir kişi şeker tükettiği zaman kan şekeri seviyesi yükselir. Daha sonra pankreas vücutta homeostazı sağlamak veya kan şekeri seviyesini sabit tutmak için insülin üretir. Bu da kişiyi yorgun hissettiren, kan şekeri düzeylerinde ani bir azalmaya neden olur. Şeker yedikten sonra yorgunluk vücudunuzun artan şeker seviyesine doğal cevabıdır. Bu yorgunluk çoğu zaman şeker seviyeleri normale döndüğünde kendiliğinden geçer. Bu yorgunluktan kaçınmak için aldığınız şeker miktarını kısıtlamalısınız. Rafine karbonhidratlar içeren ekmek, makarna ve pirinç gibi gıdalardan kaçınılmalıdır. Düzenli saatlerde ve dengeli beslenmeye çalışın. Şok diyetler gibi köklü değişikliklerden kaçının.
*Seratoninde Dengesizlik:
Serotonin, beynin bir bölgesinden diğerine sinyalleri ileten bir kimyasaldır. Uyku, iştah ve bellek gibi vücut fonksiyonları ile alakalı beyin hücrelerini etkiler. Bir kişi şekerden zengin gıdalar yediğinde vücudun doğal tepkisi başlar. Kan şekeri seviyesi arttıkça pankreas onu dengelemek için insülin salgılamaya başlar. Bazı insanlarda insülin üretimi fazla görülmektedir. Buda “triptofan” adlı protein yapı taşının oluşmasına neden olur ve bu madde beyine doğru ilerler. Triptofan beyinde bulunan hidroksilaz ile birleşerek serotonine dönüşür. Serotonin dengesinin bozulması, vücutta halsizliğe ve tatlı yedikten sonra uykunun gelmesine neden olur. Buda şeker yedikten sonra hissedilen yorgunluğun bir başka nedenidir.
*Reaktif Hipoglisemi:
Şeker yedikten sonra yorgunluğa kalp çarpıntısı, sinirlilik, baş dönmesi, sersemlik, baş ağrısı, terleme, uykusuzluk ve panik atak gibi diğer belirtiler eşlik ediyorsa reaktif hipoglisemi yaşıyor olabilirsiniz. Bu durum diyabetik ve diyabetik olmayanlarda da görülebilir. Bir reaktif hipoglisemik şeker ya da şekerden zengin gıdalar tükettiğinde pankreası aşırı insülin üretir. Bu da kan şekerinin çok hızlı düşmesine neden olur ve yorgunluk oluşur.
*Prediyabet:
Prediyabet bir kişinin kan şekerinin normalden yüksek olması ancak tip 2 diyabet olacak kadar yüksek olmaması durumudur. Şeker yedikten sonraki yorgunluğun bir diğer nedeni de prediyabet olabilir. Bu durum pankreas az insülin ürettiği için ya da vücut pankreas tarafından üretilen bu insülini kullanamadığında ortaya çıkar. Prediyabet, fazla kilo verilerek ve şekerli yiyeceklerden kaçınarak önlenebilir. Ancak bu durum gözardı edilirse, tedavi edilmezse tip 2 diyabete dönüşebilir.
Eşlik Eden Semptomlar:
Şeker veya şekerli gıdalar yedikten sonra oluşan yorgunluk hissine eşlik edebilen diğer belirtiler, kişiden kişiye farklılık gösterir. Bir kişi bu belirtilerden bir ya da birkaçını yaşayabilirken bazıları da hiç birini göstermeyebilir. Bunlardan sık görülen bazıları;
*Konsantrasyon güçlüğü: Sinirlilik, sersemlik gibi nedenlerle bazı insanlar konsantre olmada güçlük yaşayabilirler. En basit işleri gerçekleştirirken bile zorluk yaşayabilirler. Ayrıca hipoglisemiden muzdarip olanlar baş ağrısı, titreme ve halsizlik de yaşayabilirler.
*Mide sorunları: Zayıf bir sindirim sisteminiz varsa şekerden zengin gıdalar yemek irritabl bağırsak sendromuna yol açabilir.
*Baş dönmesi: Aşırı miktarda şeker tüketimi sonrası yorgunluğa eşlik eden en sık görülen belirtidir.
Kaçınmanız Gereken Gıdalar:
Yukarıda da belirtildiği gibi, kan şekeri düzeyini sabit tutmak için şekerli ve karbonhidratlı gıdalardan kaçınmanız gerekir. Eğer şekerli gıdalar yedikten sonra yorgunluktan kaçınmak istiyorsanız, tüketmemeniz ya da daha az tüketmeniz gereken besinlere bir göz atın.
-Meyve ve sebze suları
-Mısır ürünleri (mısır cipsi, mısır ekmeği, patlamış mısır)
-Süt ve süt ürünleri
-Şekerlemeler (kek, çikolata, şekerleme, kurabiye, hamur işleri)
-Meyve (muz, incir, üzüm, portakal, kayısı, elma, ananas)
-Karbonhidrattan zengin yiyecekler (pizza, makarna, patates cipsi)
Önleyici Tedbirler:
-İlk ve en önemli şey bol su içmektir. Susuz kalmak aşırı şeker yedikten sonra oluşan yorgunluk hissinin en önde gelen nedeni olabilir.
-Baharatların şeker isteğini azaltan özellikleri vardır.
-Hemen hemen her tür sindirim hastalığının çözümü az az ve sık sık yemektir. Bu sindirim için çok fazla enerji harcanmasını engelleyerek sindirim sistemi üzerindeki baskıyı azaltır.
-Diyetinize daha fazla lifli gıda, daha az karbonhidrat ekleyin.
-Rutin egzersiz de şeker yedikten sonra oluşan yorgunluk deneyimini önlemek için iyi bir yoldur.
Şeker yedikten sonra zaman zaman yorgunluk yaşamanız sık rastlanan bir durumdur, endişelenmenizi gerektiren bir şey yoktur. Ancak bu durumu sık sık yaşıyorsanız ve semptomlar şiddetliyse bir doktora görünmeniz ve gerekli tedaviyi almanız önemlidir.
Kaynakça:
http://www.buzzle.com/articles/fatigue-after-eating-sugar.html
Yazar: Tülay Arsoy
